Τον 5ο π.Χ.
αιώνα η αθηναϊκή επέκταση απειλεί τα συμφέροντα της Κορίνθου. Οι Κορίνθιοι
απευθύνονται στους Λακεδαιμονίους ζητώντας τους να αντιδράσουν δυναμικά υπέρ
τους. Στα επιχειρήματα που χρησιμοποιούν μιλούν για τις αρετές των Αθηναίων
θέλοντας να θίξουν τον εγωισμό των Σπαρτιατών. Έτσι κάπως ο Θουκυδίδης
περιγράφει τον τρόπο σκέψης των πολιτών ενός φιλόδοξου κράτους.
Και περισσότερο από κάθε άλλον
πιστεύομε πως έχομε το δικαίωμα να επιτιμήσομε τους συμμάχους μας, και για
άλλους λόγους, και γιατί πρόκειται για πολύ μεγάλα συμφέροντα, και μας φαίνεται
πως δεν έχετε συναίσθηση πόσα μεγάλα είναι, και δε συλλογιστήκατε ποτέ σας ως
τις τελευταίες του συνέπειες τι λογής άνθρωποι είναι οι Αθηναίοι, και ως ποιο
σημείο, ή καλύτερα πόσο σ' όλα τα σημεία διαφέρουν από σας, αυτοί που θ' αγωνιστείτε
ενάντιά τους.
Αυτοί λοιπόν καινοτομούν σε
πολλά και εφευρίσκουνε με οξύ μυαλό και γρήγορα βάζουνε σ' εφαρμογή ό,τι
σκεφτούν, εσείς όμως μόλις είστε ικανοί να διατηρείτε όσα έχετε και δεν
μπορείτε ούτε κατόπιν εορτής να καταλάβετε τίποτα, ούτε η πράξη σας φτάνει να
εκτελέσει το απαραίτητο.
Ακόμη αυτοί τολμούν και περ'
από τη δύναμή τους, και κινδυνεύουν περ' από το λογικό, και ελπίζουν κι όταν
ακόμα βρίσκονται σε βάσανα· δικό σας ιδίωμα είναι να κάνετε λιγότερα απ' ό,τι
μπορείτε, και να μην έχετε εμπιστοσύνη ούτε σε κείνα που σας λέει η γνώση σας πως
είναι σίγουρα, όπως και να νομίζετε πως ποτέ δε θα λυτρωθείτε από τα βάσανα.
Επίσης είναι αυτοί ακούραστοι,
ενώ εσείς όλο αναβάλλετε την πράξη, και ξενιτεύονται εύκολα, περισσότερο από
κάθε άλλον, ενώ εσείς δεν το κουνάτε από τον τόπο σας· γιατί αυτοί νομίζουν πως
κάτι μπορούν να κερδίσουν από το ταξίδι, εσείς πως αν ξεμυτίσετε θα ζημιώσετε
κι αυτά που έχετε.
Όταν πάλι επικρατούν απέναντι στους εχθρούς
τους, βγαίνουν να τους κυνηγήσουν σε μεγάλη απόσταση, κι όταν χάνουν, υποχωρούν
όσο γίνεται λιγότερο.
Ακόμη για την πολιτεία τους
μεταχειρίζονται τα σώματα και τη ζωή τους σα να 'ταν ξένα, αλλά τη γνώση τους
σα ν' ανήκει στην πολιτεία όταν πρόκειται να πράξουν κάτι για χατήρι της· κι
όταν σοφιστούνε κάτι, αν δεν επιδιώξουν να το βάλουνε σ' εφαρμογή, νομίζουν πως
έχασαν κάτι που είχαν κι όλας, κι όσα πάλι βγουν και τα κυνηγήσουν και τα
πετύχουν, θαρρούν πως κατόρθωσαν μηδαμινά πράματα σχετικά μ' ό,τι τους μέλλεται
να πετύχουν, κι αν πάλι δοκιμάσουν κάτι και σφάλουνε, βάζουνε στη θέση του
άλλες ελπίδες, και συμπληρώνουν την έλλειψη· γιατί μόνοι αυτοί κατέχουν
συγχρόνως κι ελπίζουν όσα βάλουνε στο νου τους, επειδή γρήγορα επιχειρούν να εφαρμόσουν
όσα σκεφτούν.
Και μοχτούνε για τούτα με
βάσανα και κινδύνους όλη τους τη ζωή, και πολύ λίγα χαίρονται απ' όσα έχουν,
επειδή πάντοτε αποχτούν καινούργια, και νομίζουν πως γιορτή δεν είναι άλλο παρά
να πράξουν ό,τι πρέπει, την ησυχία δε χωρίς δράση τη θαρρούνε συμφορά
περισσότερο από την κουραστική ενέργεια. Ώστε αν έλεγε κανείς γι' αυτούς μ' ένα λόγο
πως γεννήθηκαν για να μην αφήσουν ήσυχους ούτε τους εαυτούς τους, ούτε κανέναν
άλλον άνθρωπο, θα μιλούσε σωστά.
Αφού λοιπόν έχετε αντίπαλη
αυτή την πολιτεία, που είναι όπως την περιγράψαμε, σεις οι Λακεδαιμόνιοι χρονοτριβείτε
και νομίζετε πως είναι σε θέση να μένουν αδρανείς, όχι οι άνθρωποι που κάνουν
ό,τι πρέπει για τον εξοπλισμό τους και φανερώνουν το φρόνημά τους έτσι που να
ξέρουν όλοι πως δε θα επιτρέψουν σε κανένα να τους αδικήσει, αλλά κάθεστε και
διοικείστε με ισότητα, με το σκοπό ούτε να φέρετε συμφορές σε άλλους, ούτε σεις
οι ίδιοι να ζημιωθείτε όταν υπερασπίζετε την πόλη σας. Αλλά μετά βίας θα το
πετυχαίνατε αυτό αν είχατε απέναντι σας όμοια πολιτεία· τώρα, όπως σας
αποδείξαμε με τα λόγια μας, οι συνήθειές σας είναι παλαιικές αν συγκριθείτε μ'
αυτούς. Κατ' ανάγκη όμως, όπως και σε μια τέχνη, επικρατούν τα καινούργια. Κι
όταν κανείς δεν ενοχλεί μια πολιτεία, καλό είναι να μένουν ανάλλαχτοι οι
θεσμοί, όταν όμως αναγκάζεται αυτή να καταπιαστεί με πολλές υποθέσεις,
χρειάζονται και πολλοί νεωτερισμοί στις μεθόδους. Και γι' αυτό οι θεσμοί των
Αθηναίων μεταβάλλονται γρήγορα, γιατί δοκιμάζουν πάντα πολλά καινούργια.
Θουκυδίδης Ιστορίαι, 1.71
Μετάφραση Ε.Λαμπρίδης
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου